[ᲒᲐᲜᲛᲐᲠᲢᲔᲑᲐ] სანამ ამ ბლოგის წერას დავიწყებდი ვიფიქრე, ჩემი ჟურნალის მე-2 ნომრისთვის (რომელიც ვეღარასოდეს დასრულდა) ხომ არ დავიტოვო საიტზე გამოქვეყნების ნაცვლად მეთქი, თუმცა საბოლოოდ გადავწყვიტე ჯერ აქ გამომექვეყნებინა. ეს არ იქნება ჩანაწერი, რომელიც ზედაპირულ, ლამაზად დაწერილ წინადადებებს მოიცავს, რომელსაც საშუალოზე ცოტა აქვს საერთო გულწრფელობასთან. ეს იქნება ჩანაწერი, რომელიც, შეიძლება ითქვას, ჩემს თავთან საუბრის ყველაზე ზუსტ ტრანსკრიპტს წარმოადგენს.
აქ, ჰამბურგში ასკილის ჩაი აღმოვაჩინე. ჩვენთან ძალიან პოპულარული, თურმე აქაც უყვართ. არ ვიცი რამდენად არის ისევე ჯანსაღი, როგორც საქართველოში, რადგან ცხელი წყალი წითლად საკმაოდ მალე შეიღება, მაგრამ გემო დანამდვილებით ჰგავდა იმ ასკილს, იმერეთში რომ ვსვამდი ხოლმე. ტრადიციულად, ჩაის სმა ჩემთვის ფიქრთან ასოცირდება. ფინჯნის ჭერა და თვალწინ გადაშლილი ჰორიზონტი, ნამდვილად მიქმნის შესაბამისად მყუდრო გარემოს იმისთვის, რომ ჩემმა ტვინმა ძველი ნაგლეჯები მოაგროვოს, შეაწებოს და თავიდან გადაიკითხოს. ამ ნაგლეჯებს ხან აზრებს ვეძახი, ხან მოგონებებს, ხან მენტალურ ჩანაწერებს. სინონიმებად ბევრი რამის გამოძებნა შემიძლია, მაგრამ მნიშვნელობა ერთია – ჩვენს გონებაში დალექილი პატარ-პატარა ამბები, რომელიც თავის დროზე არ დავახარისხე და თავში უაზროდ მეყარა. ჩაის სმისას, ცხელი წყლის ორთქლის “Slow Motion”-ი კი შეწებება / დახარისხების მომენტს ხელს უწყობს და ზუსტად ისე ეხმარება ჩემს ტვინს ამოქოქვაში, როგორც ორთქლმავალს ორთქლის ძრავი.
სასაცილო, მაგრამ ვფიქრობ, მაინც ზუსტი შედარებაა.
34 წლამდე ცხოვრება, ძალიან საინტერესო, მაგრამ მკაცრი გამოცდილებებით იყო დახუნძლული, იმ ხელშეწყობის მიუხედავად, რაც ჩემმა ოჯახმა მატერიალურად მომცა, მაინც ბევრი სუსხიანი მომენტი მომყვებოდა სულ ფეხდაფეხ, თუმცა მაშინ ალბათ არც ისე ბევრი ქართველი ბავშვი იყო ჩემგვარად უზრუნველყოფილი და ეს ფაქტიც ხაზგასასმელია. ამ ყველაფრის მთავარი ფინანსური უზრუნველმყოფი ბაბუაჩემი – ელგუჯა იყო, საოცარი კაცი, დღემდე რომ შეხედავს ადამიანი და ყბა ჩამოუვარდება თითქმის საუკუნეს მიღწეული ადამიანის ენერგიისა და გონების შეფასებისას. მიუხედავად მაშინდელი მატერიალური ბედნიერებებისა, ჩემს ოჯახშიც (ისევე როგორც ყველა 90-იანების ოჯახში) უამრავი პრობლემა იყო, რომელმაც გარკვეულწილად იმოქმედა ჩემს ჩამოყალიბებაზე. ცალკე საკითხია პოზიტიურად თუ ნეგატიურად, მაგრამ ალბათ არ არსებობს ადამიანი, ვისაც ოჯახური გარემოებები (განსაკუთრებით ბავშვობაში) არ ეხება ან მასზე არ ზემოქმედებს.
ეს თემა გაცილებით უფრო ვრცლად შეიძლება სხვა ბლოგის დაწერის საფუძველი გახდეს, მაგრამ ამ ტექსტში ჩემი ბავშვობის გამოცდილებების მეტად განვრცობა უადგილოდ მეჩვენება და აქ შევჩერდები.
ფაქტია, ყოველ დღე ახალ ცხოვრებისეულ გამოცდილებებს ვაგროვებთ ჩვენდაუნებურად და შემდეგ ვადაპტირდებით ან ტრავმირებულები ვაგრძელებთ არსებობას, ეს ტრავმები კი ავტომატურად გვაიძულებს რაღაცების აცილებას ან უადგილო პრევენციებს, რომელიც ხშირად არც ისე ადეკვატურად ჩანს. განსაკუთრებით ბოლო წლებში მივხვდი, ის უამრავი ადამიანი, რომელმაც უარყოფითი გამოცდილებებით დამტოვა, თუ როგორ სერიოზულ როლს თამაშობდა ჩემი პიროვნული ჩამოყალიბების გზაზე. კი, ჩვენ – ვიცვლებით. ყოველ წუთს გვეცვლება ხასიათი და დამოკიდებულებები. შეიძლება ბევრი ნარატივში არ დამეთანხმოს, მაგრამ ამ თემასთან დაკავშირებით ჩემი აზრი ასეთია.
ასკილის ჩაის რომ დავუბრუნდე, წინა კვირას, აქაური საცხოვრებლის კიბეზე მჯდომი, ვუცქერდი ეზოს და ვფიქრობდი თვალებგაშეშებული: რამდენ ეტაპად შეიძლება ეს გამოვლილი გზა დავყო, მაგალითად, თბილისში გადმოსვლამდე, ყველაზე დიდი პრობლემა იმ სოციუმის არარსებობა იყო, სადაც თავს კარგად ვიგრძნობდი. ზესტაფონში ცხოვრებამ ძალიან დიდი დაღი დამასვა (ადრე ამ თემაზე 1 პოსტი გამოვაქვეყნე სოციალურ ქსელებში და მახსოვს, რადიო ფორტუნას ჟურნალისტმა და ჩემმა კარგმა ნაცნობმა ნინო მურღულიამ რადიოს საიტზე გამოაქვეყნა) და ასევე, სერიოზული ბიძგი მომცა ცვლილებების დასაწყებად. რამდენად ღირდა ეს ყველაფერი ამ ფორმით – არ ვიცი.
თუ შემდეგ ეტაპს მივადგები, ის აუცილებლად მას შემდეგ დაიწყება, რაც დედაქალაქში გადმოვედი და სრულიად მარტომ გადავწყვიტე უამრავი პრობლემის გადაჭრა / მოგვარება. მაშინდელი დასკვნა: როცა არავინ გყავს გვერდით და მარტო იბრძვი – ცხოვრება ნამდვილ მარათონს ემსგავსება, რომელიც სპორტულ აქტივობებს არა, მაგრამ გამუდმებულ მტკიცებებს მოიცავს, რომ კარგი ტიპი ხარ, რომ ამას ან იმას იმსახურებ ან არ იმსახურებ.
ალბათ, ვერც ვერაფერს დავწერ ისეთს, რაზეც სხვებს არ უფიქრია, მაგრამ ვფიქრობ, თუ ქრონოლოგიურად მივყვები ყველა ეტაპს და გვერდიდან შევხედავ – უფრო საინტერესოდ გამოჩნდება ეს ყველაფერი. საქართველოში, რამის დამტკიცების თითქმის ყველა მცდელობა ვადაგასულობით დასრულდა. მიუხედავად იმისა, რომ რაღაც ძვრები გამოვიწვიე. კარიერაში დაკარგულმა ახალ საქმეს მოვკიდე ხელი და ძალიან მომეწონა ის მდგომარეობა, როცა რაღაცას აკეთებ, მოგწონს და ამით შემოსავალი გაქვს.
ნამდვილად არ უმართლებს ყველა ადამიანს ასე, მაგრამ ამ გამართლებას აუცილებლად სჭირდება შესაბამისი ატმოსფერო რომ ბედნიერი იყო. ჩვენთან კი გარემო ბოლო 10 წლის განმავლობაში ძალიან დამძიმდა და ისეთ რეალობას შევეჩეხე, როცა ვაკეთებდი იმას, რაც მომწონდა, მქონდა რაღაც შემოსავალიც, მაგრამ მაინც არ ვიყავი კარგად. უმთავრესად, ეს გარემო იმ მყიფე პოლიტიკურმა ფონმა გამოიწვია, რომელიც ჩემი სურვილის მიუხედავად – არ ყოფილიყო ჩემი დღის წესრიგში, მაინც უდიდეს ადგილს იკავებდა და ეს არახალია, ის ჩვენთან უკვე წლებია მძვინვარებს და ყველაფრის გადაფარვაში ლიდერია.
ცხოვრობ, არსებობ, ქმნი, რაღაც მიზნებს მიჰყვები, ამ დროს კი არ გტოვებს განცდა, რომ სულ ერთია, არავის აინტერესებს სათანადოდ ეს ყველაფერი, რა დოზითაც შენ ამ ყველაფერში იხარჯები, დროს, ფიზიკურ ენერგიას დებ და ამის შემდეგ კიდევ უფრო უარესი იმ უიმედობის გააზრებაა, როცა სინათლის მხარეს დგომით შეიძლება ერთ დღეს, ზუსტად ისე დაიბომბოს შენი სიმწრით შეძენლი და წლებ-შელეული საცხოვრებელი, როგორც კიევის რომელიღაც ბავშვთა საავადმყოფო. ეს ის გამუდმებული წინათგრძნობაა, თვალებს რომ დახუჭავ და ყურის წუილში გადადის. რომელიც არასდროს გტოვებს. კითხვა: “რისთვის ვშრომობ ან ვწვალობ ამდენს, თუ მისი დაკარგვის უნდა მეშინოდეს სანამ ცოცხალი ვარ?!” ვერ მოვიშორე.
საზოგადოება კი უფრო და უფრო პოლარიზებული გახდა. ვიღაც ვერ მიტანდა იმიტომ, რომ ასე ვფიქრობდი. ჩვენმა პოლიტიკურმა ფაღარათმა ოჯახის წევრები გადაჰკიდა ერთმანეთს. “ასე ფიქრია” ის, როცა იქ დაბრუნება არ გინდა (რომელსაც შენ კი არა, მამაშენის თაობა კი არა, ბაბუაშენის თაობის ნაწილიც კი შეეწირა) – რუსეთში.
ყოველდღიური მაგალითებით იქამდეც მივედით, რომ სწორი აზრის დაფიქსირება სარისკო გახდა. ქვეყანაში ყველა, ვინც ხმას იღებს ან ფიზიკურად უსწორდებიან, ან პირადი ცხოვრებით აშანტაჟებენ და საჯაროდ ჭრიან თავს.
მდგომარეობა, რომელიც ძალიან ჰგავს ხელ-ფეხშეკრულობას, პირზე ხელების აფარებასა და ყურებში საცობების ჩატენვას, ძალით. ნიჰილიზმმა იმდენად გამტეხა, რომ ბოლოს ყველა საჯარო პოსტი წავშალე რაც კი ოდესმე დამიწერია და მთლიანად ჩავხურე ჩემი წერილობით პოსტების სექცია ჩემსავე სოციალურ ქსელებში. ბოლოს კითხვაც დავსვი – რა არის სხვაობა საბჭოთა ცენზურასა და ამ რეალობას შორის?
პასუხიც მივიღე:
“ისე არ უნდა იცხოვრო, რომ რამის გამჟღავნების შეგრცხვესო”. სიგიჟეა ეს ყველაფერი… ვინ საზღვრავს რომელი პირადი ცხოვრების ეპიზოდია გადამწყვეტი ჩემთვის? სულ რომ ჩემს ცოლთან ინტიმური ურთიერთობა ამიტვირთოს პორნო საიტზე ვინმე ჩინოვნიკის ფულით მოსყიდულმა ბოროტმა ტროლმა და მათივე ფსევდო-იდეოლოგიით, (არაჯვარდაწერილი) ურთიერთობის ფარგლებში “ჩადენილი” სექსუალური აქტი გასაჯაროვდეს სადმე, ღიად, მაინც სასიკვდილოდ სირცხვილია ეს ყველაფერი და მჯერა, არიან ამის გამკეთებლები, იმიტომ რომ ჩვენი ხალხის ფსიქოლოგიას იცნობენ იდეალურად.
ჩვენს ხალხს ასეთი რაღაცები ნამდვილად ადარდებს და წარბსაც არავინ შეიხრის ისე დაგანაწევრებს მორალურად ნაწილ-ნაწილ და საჯაროდ დაცინვის ცენტრად გადაგაქცევს. ბოლოს მე შემეშინდა ხმის ამოღების და ეს გავიაზრე. მივხვდი რომ მეშინია. ჩემ გამო, ჩემი ოჯახის გამო, ჩემი მეგობრების გამო. ფაქტია, რომ შემეშინდა და ამ მოცემულობამ მთლიანად დაანგრია თვითმყოფადობა, სიმშვიდე.
მთელი ის პერიოდი, როცა მე და ჩემი ოჯახის წევრები ყოფითი პირობების შექმნით ვიყავით დაკავებული, მას შემდეგ რაც ელემენტარული საყოფაცხოვრებო პრობლემები გადავჭერით და თავზე ჭერი დავინახეთ, მივხვდი რომ ამ ოთხი კედლის მიღმა – მეორედ მოსვლა დაიწყო, რომელიც აუცილებლად შემომინგრევდა კარს და ჩემამდე მოვიდოდა. ჩემსავე ქვეყანაში მომაკითხა დაუცველობის შიშმა.
სამწუხაროა, რომ ჩვენი ხალხი იმდენად არ სცემს პატივს ადამიანების პირად ცხოვრებას, რამდენადაც ბრმა და ყრუ არის იქ, სადაც კომფორტის საზღვრები მთავრდება. მაგალითად: ბოლო 5 წლის განმავლობაში სერიოზულ ზეწოლას განვიცდი, რომ უკვე იმ ასაკის ვარ, შვილებზე უნდა ვიფიქრო, რომ დრო გამეპარა, რომ უკვე ძალიან დიდი ბიჭი ვარ და რეპროდუქციის ”მატარებელს” ჩამოვრჩი… ვიცი, აქაც არ ვარ მარტო. ბევრი ჩემი ასაკის ადამიანი გამოიძებნება საქართველოში მსგავსი ზემოქმედებებით.
გამუდმებული შედარება სხვებთან, ვინც ბავშვები გააჩინა და ეს “მოასწრო”, თან სხვების დასანახად სრულ იდილიაში ცხოვრობს.
არ მინდა სხვების დასანახად ცხოვრება…
ჩემ ირგვლივ მყოფმა ”კეთილისმსურველებმა” ვერ მაპატიეს ჩემს სამყაროში ყოფნა ჩემი გეგმებით. სწორედ ამ კეთილისმსურველების აზრით, მე ამ თემებს ჩემს თავთან არასოდეს შევეხებოდი, აბა როგორ ჩამოვრჩი მათ სტანდარტებს და რეპროდუქცია დავაგვიანე?!
არა და, ძალიან ბევრი მიფიქრია ჩემს მომავალ შვილზე ან შვილებზე. მიფიქრია თუ რამდენად ეგოისტი უნდა ვიყო, რომ ახალი სიცოცხლე ისეთ გარემოში საცხოვორებლად გავწირო, სადაც ზუსტად ვიცი მასზე ბავშვობიდან იძალადებენ ზუსტად ისე, როგორც ძალადობდნენ ჩემზე ზესტაფონში. იძალადებს სახელმწიფო, რომელიც საჯარო საბავშვო ბაღებში ვადაგასულ პროდუქტებს ისე შეასაღებს ჩემს შვილის, როგორც არაფერი, ვიღაც ჩინოვნიკის ცოლის გუშინ დარეგისტრირებული კომპანიის ტენდერით ფულის გაკეთების მოტივებით. ამის არიდება შეიძლება?! კი, კერძო საბავშვო ბაღით, მაგრამ მაღაზიაში ნაყიდ, გორში ან მიწისქვეშა საწარმოებში გაკეთებულ 100 სხვადასხვა სინთეტიკური ცხიმის შემცველ შოკოლადზე რას ვიტყვი? სკოლებში ძალადობასა და უბნის გარჩევებში შემთხვევით მონაწილეობაზე? გამუდმებულ შიშზე, რომ შენს სიმწრით გაჩენილ და ნალოლიავებ შვილს ერთ დღეს ვიღაც ყელს გამოჭრის და სამართალსაც კი ვერ იპოვი, რომელიც აღარც არაფერში დაგჭირდება, მაგრამ მაინც, რადგან რომელიღაც პრივილეგირებული ჩინოვნიკის შვილი ან ძმის შვილია დამნაშავე და ვიღაც მფარველობს?! უსამართლობის გარდაუვალობამ იყიდა ჩემი იმედები.
არაა ეს თავის მართლება ან სიზარმაცე. სრული პასუხისმგებლობის გააზრებაა და შიში: ნამდვილად ჯანსაღ ადამიანს დავუმატებ ამ არეულ ქვეყანას თუ მორიგი ტრავმირებული ჰიბრიდი უნდა ამძიმებდეს მიწას ჩემი გვარით… არ ვიცი. ახლა და მანდ – არა.
ყველაზე მიუღებელი აზრების დღემდე არსებული საბჭოური ნოსტალგიების გაგებას ვცდილობდი ყოველთვის, ვერსად წავიღე ეს ჩემი ემპათია, ყველაზე გიჟურ მეინსტრიმისთვისაც (აბა ომი გინდათ?!) მინდოდა საიდანღაც შემომევლო, მაგრამ ვერ შევძელი. მაინც მგონია, ადამიანები იმდენად ჭკვიანები ნამდვილად ვართ, რომ ფაქტების შედარებით შევძლოთ დასკვნების გამოტანა და ეს ნოსტალგიები არავის ეკადრება! სიბნელე და ბოროტება არის სიბნელე და ბოროტება და წერტილი.
ყოველ დღე, დაძაბული, არასამართლიანი, პოლიტიკურად ანგაჟირებული გარემო, რომელიც ყველანაირ რესურსს გაცლის, სხვადასხვა კომპანიებში არსებული დამოკიდებულება, უსამართლობა, იარლიყის მოწებება, ტვინის დაბინძურება, კვლავ უსამართლობა, უნიჭობისა და კომპეტენციის არქონა, მაგრამ გაცილებით მეტი ფიზიკური შესაძლებლობები ვიდრე შენ, ისევ უსამართლობა, შიში, არასტაბილურობა, ეს გამუდმებული ჯანჯღარი ყველა მხრიდან და ბოლოს – უბრალოდ იმ ქვეყნიდან მიდიხარ, სადაც პირი აგიკერეს, ხელები დაგიბეს, ყურები დაგისაცობეს და გითხრეს, არავინ ხარო. სადაც ბოლო 15 წელი ვამტკიცებდი რომ “კარგი ტიპი ვიყავი” და რაღაცამდე მოვედი, სადაც მინიმუმ ვიღაც მაინც მიცნობდა და ამბობდა რომ ჩემი საქმის პროფესიონალი ვიყავი, მაგრამ შიშმა შემჭამა. ამ ასაკში დაწყებული ახალი ცხოვრებით მივხვდი რას ნიშნავდა ჩემი მშობლების თაობისთვის – დაკარგულობის მომენტუმი. ისინი დაიკარგნენ 1 დეკადაში და გაწყდა მათი თანამედროვეობასთან კავშირი. მათგან განსხვავებით, ჩემი თაობისთვის ადაპტაცია შედარებითად შესაძლებელი იყო ყოველთვის.
დღემდე ვერ ვხვდები, რისთვის შევაგროვე აღმოსავლური ლიტერატურის ამხელა ბიბლიოთეკა, თუ ყველა წიგნი საქართველოში უნდა დამეტოვებინა და არასოდეს წამეკითხა. დღემდე არ მესმის, რისთვის შევარჩიე საძინებლის კედლისთვის ის ცისფერი შპალერი, რომელიც მამშვიდებდა და იქ აღარ უნდა დავიძინო, ვერც იმას ვხვდები, რა აზრი ჰქონდა ამხელა დროის კარგვას თუ ეს ყველაფერი უნდა დამეტოვებინა და წამოვსულიყავი, მაგრამ არ ვწუწუნებ. მეფიქრება.
შემდეგი ეტაპი ალბათ კითხვაზე პასუხია: დაბრუნებას ხომ აპირებო? არ წამოვსულვარ იმისთვის რომ ხვალ – ზეგ უკან დავბრუნდე. ეს არ არის ”უნახავმა რა ნახა” სტადია. უამრავი პრობლემაა აქ, რაც მანდ გადაჭრილ მოგვარებული მქონდა ყველა მიმართულებით, მაგრამ იმ სხვა ამბებზე რამაც ეს ნაბიჯი გადამადგმევინა მაღლა უკვე ვისაუბრე. აქ განსხვავებული, მაგრამ მაინც გაცილებით მშვიდი გარემოა. მაგრამ მიუხედავად ამ სიმშვიდისა, მაგრამ მაინც ვერ ვერევი ჩემს ინტერესს საქართველოს დღის წესრიგს რაღაც დონეზე მაინც არ მივყვე. სადაც არ უნდა ვიყო, ძალიან მენანება ჩემი ქვეყანა დღევანდელი მდგომარეობისთვის. აქედან კიდევ უფრო საშინლად ჩანს ყველაფერი.
რაც შეეხება ამ ქვეყანას: გერმანია არ ყოფილა პირველი, რომელიც სწავლის გასაგრძელებლად გამახსენდა. მას შემდეგ რაც შოტლანდიის კოლეჯისთვის ყველა საჭირო საბუთი მოვაგროვე, გავაგზავნე, ინტერვიუები წარმატებით გავიარე და რაღაც არარსებული მიზეზით უარი მივიღე, ამბიციებიც გამეზარდა და კოლეჯის ნაცვლად პრეტენზია სამაგისტრო პროგრამაზე გამოვთქვი. მე მაინც მჯერა იმ ფრაზის, როცა ყველაფერი რომ უკეთესობისთვის ხდება, ყოველ შემთხვევაში ისეთ სიტუაციებში მაინც ვიხსენებ ხოლმე, როცა გულის დამშვიდება მინდა.
ბარსელონას ხელოვნების სკოლიდან დაწყებული, უამრავი წამყვანი ევროპული უნივერსიტეტის სამაგისტრო პროგრამა გადავიაზრე და 4-გან ჩემი სამოტივაციო წერილი და პორტფოლიო გავაგზავნე. პირველი, ვინც ჩემით დაინტერესება გამოხატა, გერმანიაში არსებლი ევროპული უნივერსიტეტი იყო, რომელსაც რამდენიმე კამპუსი აქვს მსოფლიოში, მათ შორის აქ, ჰამბურგსა და ბერლინში. რატომღაც ჰამბურგი უფრო ვიახლობლე, რადგან ბერლინში ნამყოფი ვიყავი, ის ხმაური, სიბინძურე და არეულობა რაც იქ ვნახე, მანდ დატოვებული ჩემი ცხოვრებისეული სტრესების ფონზე – საინტერესო არ იყო.
ყველაფერი გეგმაზომიერად აეწყო. დავტოვე ჩემი ძაღლი, ოჯახის წევრები, მეგობრები და 34 წლის ასაკში, დავიწყე ყველაფერი თავიდან და მქვია ისევ სტუდენტი. ჩემს ქვეყანაში რაღაცით უკან, აქ კი მარათონის “კარგი ტიპი ვარ” პირველ საფეხურზე.
ყველაზე მეტად რაც დღეს მაწუხებს გერმანულის თავისუფლად ვერ-ლაპარაკია. ალბათ, რამდენიმე წელში ამ ჩანაწერის წაკითხვისას გამეღიმება. აქ ცხოვრების პარალელზე არის ერთი უალტერნატივო მოცემულობა – ენა. მის გარეშე ფაქტობრივად წარმოუდგენელია აქ მუშაობა, ადაპტაცია, ადგილობრივი ადამიანების წრეში ინტეგრაცია. როგორც ყველა ევროპულ ქვეყანაში, ადგილობრივი ენა მაქსიმალურ გამოყენებაშია. ე.წ. გარყვნილი და გლობალიზაციით იდენტობის წამრთმევი ევროპა ყველა მის ქვეყანას დღემდე იდენტობას უნარჩუნებს და ისევ პლურალურად არსებობს. გერმანიაში გერმანული ენა არის სულ ყველგან: სუპერმარკეტებში, საიტებზე, რეკლამებში, საყოფაცხოვრებო დონეზეც კი, როცა წამლის ყუთზე გვერდით ეფექტებსაც კი ვერ გებულობ თუ მთარგმნელი არ გამოიყენე. ამ ხალხს უყვარს ის ენა, რაზეც საუბრობს და თუ აქ ყოფნას აპირებ, ჩვენგან განსხვავებით რუსულად ან ინგლისურად კი არ გელაპარაკება, უბრალოდ გერმანულის სწავლას გაიძულებს. მტკივნეულია, მაგრამ საწყის ეტაპზე. არ მგონია ეს 1-2 წლის მერე ასეთი სიმძაფრით აღვიქვა.
იშვიათი პრაქტიკაა ინგლისურენოვანი გრაფები და ასევე იშვიათია ადამიანებთან ინგლისურად მოსაუბრემ კომუნიკაციის დროს იმავე დოზის კეთილგანწყობა მიიღოს, რასაც ამას გერმანულით მოახერხებ. ერთი შეხედვით ცივი და ნაცრისფერციანი ქვეყანა, ზედმეტად კარგად დამხვდა და მიმიღო. გერმანიამ 2 თვეში მოახერხა ჩემი გააქტიურება ისე, როგორც ეს ვერ შეძლო საქართველომ ბოლო 15 წლის განმავლობაში.